Topkapı Kaleiçi Meydanı Kentsel Tasarımı

Kavramsal Yaklaşım

‘Uyum içinde barışçıl bir yaşam süren çok kültürlü bir toplumun mekanı’

Kentlerin oluşumundan bu yana, her kent içinde barındırdığı toplumu şekillendirmiş ve aynı şekilde bu toplumu oluşturan her bireyden birçok anlamda etkilenerek şekillenmiştir. Bu süreç, kentleri yaşayan organizmalar olarak tanımlamamızın temel nedenlerinden biridir. Bu bağlamda, kentleri sürekli değişen, dönüşen ve gelişen yani “yaşayan” organizmalar haline getiren en önemli unsur ise kamusal alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kamusal alanların -özellikle açık kamusal alanların- kentlerdeki ve insan yaşamındaki bu önemli rolü, kentleri daha dinamik kılmalarıdır (Uzgören, 2017).

Kamusal alanlar demokrasinin taşıyıcısı, kentin kalbi, yurttaşlık hisleri, anıları, kentin ruhu ve ambiyansıdır. Bu alanlar fiziksel, sosyal ve sembolik olarak kenti dönüştürmek, yeniden biçimlendirmek için birer araçtır. Bu tanım, kamusal alanların eşitlik, paylaşım, mekânın duygusu gibi çok yönlü özelliklerine ve hem fiziksel hem de toplumsal içeriğine vurgu yapması açısından da oldukça önemlidir. Bu nedenle; bu etkileşimin güçlenmesi ve daha yaşanabilir kentler oluşmasında önemli rol oynayan açık kamusal alanları, kentin fiziksel bir unsuru gibi kısır bir kavramın ötesine taşıyarak ele almak ve açık kamusal alanların hem kentler hem de bireyler için önemini ve anlamını, bireylerin yaşadıkları alan ile etkileşiminin sosyal ve psikolojik boyutlarını kentsel mekan aktiviteleri ve olanakları irdelemek önerinin çıkış noktası olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda açık ve yarı açık kamusal alanlardan olan meydan gibi alanların nasıl tanımlandıkları, ne amaçla kullanılabilecekleri, ne tür etkileşimlere açık oldukları ve bu alanların söz konusu etkileşimlere ve sosyo-mekansal eylemlere fiziksel açıdan ne ölçüde imkan verebileceği gibi konular incelenerek kentsel mekan aktivitelerine dair olanaklar sorgulanmıştır.

Ulaşım

Karayolu toplu ve özel taşımacılığının durağı durumuna düşmüş olan meydan ve çevresi, zaman içerisinde transfer açısından bir düğüm notasına dönüşmüş ve alandaki hemzemin ilişkiler tarihi meydan karakterinin kaybolmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda, yaya, taşıt, toplu taşıma ilişkilerinin ayrıştırılması amacıyla proje alanında bulunan otobüs duraklarının kapasitelerinin optimize edilerek Topkapı Caddesi üzerine taşınması önerilmiştir. Alanın yakın çevresi ile kuracağı ilişki için kara surları boyunca bisiklet yolları önerilmiştir. Meydanın raylı sistem duraklarına yürüme mesafesinde olması toplu taşıma açısından erişilebilirliğini artırmaktadır.

Meydan Kurgusu ve Tarihi Yapılar İçin Platolar

Topkapı Kaleiçi Meydanı, günümüzdeki kullanımıyla ulaşım ağının ortasında kalmış, ağırlıklı olarak durak alanı olarak kullanılmaktadır. Buna bağlı olarak ulaşım ağının baskısı altında kalmış olan meydan, bir etkileşim alanından çok gelip geçilen bir mekan olarak kullanılmakta ve bu durum kamusal ve tarihsel kimliğine zarar vermektedir. Proje alanındaki rekreasyonel yeşil alan eksikliği de meydanın kimliğine dair bir olumsuzluk olarak belirlenmiştir. Yeşil Kara Surları sistemi önerisinin bir parçası olarak ele alınan meydan ve çevresi, atıl durumda bulunan alanların günlük hayata katılımlarını artırmayı ve nitelikli bir kentsel mekan yaratmalarını hedeflemiştir. Meydan çeperinde bulunan tarihi yapıların her biri için tanımlanan platolar aracılığıyla varlıklarını ve algılarını daha güçlü bir şekilde ortaya koyabilmeleri ve meydanla doğrudan ilişki kurabilmeleri hedeflenmiştir. Alanın meydan karakterinin güçlenmesi ile birlikte çeperindeki yapıların da zaman içerisinde dönüşecekleri düşünülmüş, meydan yaşantısını güçlendirecek yeme-içme alanları için işgaliye sınırları tanımlanmıştır. Alanın tarihsel kimliğinin anlatı noktası olarak önerilen ziyaretçi merkezi, üzerinde tanımlanan amfi ile birlikte meydanın ve surların algısını güçlendirmeyi, meydanın farklı amaç ve etkinlikler için kullanımını çeşitlendirmeyi hedeflemektedir.